1. ຊື່ເລື່ອງ ຊາດຄວາຍ
2. ແຫລ່ງທີ່ມາ
3. ກຳເນີດ : ປາໄນ ແມ່ນນາມປາກກາຂອງ ປາກຽນ ວີຣະວົງສ໌ ເປັນລູກຊາຍຄົນທີສອງ ຂອງທ່ານມະຫາ

ສິລາ ວີຣະວົງສ໌ ກັບນາງມາລີ. ເກີດທີ່ແຂວງໄຊຍະພູມ ເມືອງໄຊຍະພູມ ບ້ານສີລອງ ປະເທດໄທຍ ເມື່ອປີ 1942 ກົງກັບປີມະເມຍ ພສ 2474, ຂະນະທີ່ພໍ່ພາຄອບຄົວຫລົບໜີໄພການເມືອງໄປອາໄສຢູ່ນຳແມ່ເຖົ້າ (ນາງພັນ) ທີ່ຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ທີ່ນັ້ນກ່ອນແລ້ວ. ມີເອື້ອຍນ້ອງຮ່ວມທ້ອງ ຕໍ່ໆມາອີກ 12 ຄົນ (ໂຮມເປັນ 14), ກ່ອນເກີດແມ່ໄດ້ນິມິດຝັນວ່າ ພະອິນເອົາແກ້ວສີດຳມາໃຫ້ພໍ່ທວາຍວ່າ ຈະໄດ້ລູກຊາຍຜູ້ມີຊື່ສຽງ.

2. ການສຶກສາ : ອອກຈາກວິທະຍາໄລ ລີເຊປາວີ ວຽງຈັນ (Lycee de Vientiane) ຕັ້ງແຕ່ຮຽນຢູ່

ມັດທະຍົມສາມ (ມໍ 3 ປີ 1957) ເພາະຄວາມຂີ້ດື້ມັກຫລິ້ນຕິດທ່ຽວ ແລະຄິດວ່າອາຈານສອນບໍ່ເກັັ່ງພໍຈະສິດສອນຕົນ ແລະບໍ່ມີຄວາມອົດທົນນັ່ງຕັ່ງຟັງສຽງອາຈານຝຣັ່ງ ເວົ້າໝິ່ນປະໝາດພາສາວັດທະນະທຳລາວ ຈຶ່ງອອກຈາກໂຮງຮຽນ ໄປໃຊ້ຊີວິດຢູ່ຊົນນະບົດນຳຄອບຄົວພໍ່ຮັກ ແມ່ຮັກ ບ້ານນາຄູນນ້ອຍ (ພໍ່ລຽງ ແມ່ລຽງ) ແລະບ້ານອື່ນໆ ແຕ່ບໍ່ດົນ ກໍຖືກຍາດພີ່ນ້ອງ ດຶງເອົາເຂົ້າເປັນທະຫານອາກາດ ແລະຮຽນວິທະຍຸການບິນ ແລ້ວສອບເສັງໄປຮຽນວິຊາວິທະຍຸການບິນທີ່ປະ ເທດຝຣັ່ງ ເມື່ອປີ 1958 ກັບຄືນມາປະເທດ 1961 ຂະນະທີ່ເຫດການບ້ານເມືອງພວມວຸ່ນວາຍ ແຕກເປັນຫລາຍພັກຫລາຍພວກ ພໍຍ່າງກ້າວລົງຈາກເຮືອບິນ ທີ່ເດີ່ນບິນດອນເມືອງປະເທດໄທຍ ປາກຽນ (ປາໄນ) ຖືກທາງການທະຫານຝ່າຍພວກຂວາ (ນາຍພົນພູມີ ໜໍ່ສະຫວັນ) ກັກໂຕໄວ້ ແລະເອົາໄປປະຈຳການຢູ່ເດີ່ນເຮືອບິນເຊໂນ ສະຫວັນນະເຂດ. ດ້ວຍມີຄວາມຄຶດຕໍ່ຕ້ານສົງຄາມລະຫວ່າງລາວກັບລາວຢູ່ແລ້ວ ຈຶຶ່ງໄດ້ຫລົບໜີຈາກໜ້າທີ່ ແລະຖືກຕິດຕາມຈັບໂຕຢ່າງເອົາເປັນເອົາຕາຍ ຈຳເປັນໂຕນໄປຢູ່ນຳຝ່າຍເປັນກາງທີ່ວັງວຽງ ເຊິ່ງມີຮ້ອຍເອກກອງແລ ເປັນຜູ້ນຳໃນຂະນະນັ້ນ.

ເມື່ອຮ້ອຍໂທ ສົມຄິດ ວີຣະວົງສ໌ (ອ້າຍລູກຕິດແມ່) ເຊິ່ງເປັນທະຫານເປັນກາງ ຢູ່ກອງທັບຮັກສາການທົ່ງໄຫຫີນ ເສຍຊີວິດຄາທີ່ກາງສະໝໍລະພູມທົ່ງໄຫຫີນ ປີ 1963 ປາກຽນ ຈຶ່ງໂຕນໜີຈາກວັງວຽງ ໄປຢູ່ຕ່າງປະເທດ (ໄທຍ) ໄລຍະໜຶ່ງ ຈົນຮອດປີ 1967 ຈຶ່ງກັບຄືນມາບ້ານ ແລະປະກອບອາຊີບອິດສະຫລະ ເປັນຊາວສວນ, ລ້ຽງໄກ່ ແລະປູກຜັກລ້ຽງຄອບຄົວ ເວລານັ້ນ ມີລູກສອງຄົນແລ້ວ; ເລີ່ມຂຽນໜັງສື, ບົດກະວີ, ເລື່ອງສັ້ນອອກຕາມໜ້າໜັງສືພິມ, ວາລະ ສານລາຍເດືອນຕ່າງໆເຊັ່ນ : ເພື່ອນແກ້ວ, ຂວັນເຮືອນ (ນິຕະຍະສານລາຍເດືອນ ປະເພດບັນເທີງຄະດີ ແລະໜັງສືພິມ…) ດ້ວຍປະສົບການ ປະສົມຜະຈົນໄພທາງດ້ານການເມືອງເຫລົ່ານີ້ ປາໄນ ຈຶ່ງມີສາຍຕາແຫລມຄົມ ຕິດຕາມການປ່ຽນແປງຂອງການເມືອງ, ສັງຄົມ, ຜູ້ຄົນຢ່າງລະອຽດ ເລິກເຊິ່ງພໍສົມຄວນ. ການເຮັດໄຮ່ ລ້ຽງໄດ່ບໍ່ປະສົບຜົນສຳເລັດເທົ່າທີ່ຄວນ ເພື່ອຫາລ້ຽງຄອບຄົວນ້ອຍໆຂອງຕົນ ປາໄນຈຶ່ງຫາເຮັດວຽກອື່ນຕື່ມ. ຕົ້ນຕໍແມ່ນຮັບແປເອກະສານ, ບົດຄວາມເສດຖະກິດສັງຄົມ, ການເມືອງສາສະໜາ ໃຫ້ແກ່ໜັງສືພິມໂນໂວສຕີ (Novosty press ໃບຂ່າວລາຍອາທິດຂອງອະດີດສະຫະພາບໂຊວຽດ, ລະຫວ່າງປີ 1970-74) ແລະອື່ນໆ ຈາກພາສາຝຣັ່ງເປັນພາສາລາວ ແລະພະຄຳພີໄບເບິນຂອງໂບດຄິດສະຕຽນເປັນພາສາລາວ (ສ່ວນຫລາຍເອກະສານທີ່ພິມໃນຍຸກນີ້ ບໍ່ມັກໃສ່ຊື່ຜູ້ແປ ຫລືຜູ້ຂຽນໄວ້ນຳ ດ້ວຍເຫດຜົນທາງການເມືອງ ແລະສ່ວນຕົວ) ດ້ວຍຄວາມມຸມານະ ເຮັດວຽກັບພາສາຕ່າງປະເທດ (ພາສາຝຣັ່ງ) ເຮັດໃຫ້ເຂົາເອງຕ້ອງຄົ້ນຄວ້າ ສຶກສາພາສາລາວ ແລະພາສາໄທຍໄປພ້ອມໆ ດ້ວຍການອ່ານປຶ້ມຢ່າງຫລວງຫລາຍ. ໂຊກດີທີ່ເວ ລານັ້ນ ເຂົາຢູ່ເຮືອນກັບພໍ່ (ມະຫາສີລາ ວີຣະວົງສ໌) ເຊິ່ງເປັນຜູ້ມີຄວາມຮູ້ເລິກເຊິ່ງທັງພາສາລາວ, ໄທ, ປາລີ, ສັນສະກິດ ແລະສາສະໜາພຸດ ແມ່ນໃນໄລຍະນີ້ເອງ ທີ່ປາໄນໄດ້ຮໍ່າຮຽນຝົນປາຍປາກກາຂອງຕົນຮ່ວມກັບອາຈານຜູ້ຍິ່ງໃຫຍ່ ທີ່ເປັນບິດາຂອງຕົນເອງ.

3. ແຮກຕົ້ນການຂຽນ : ມາເຖິງປີ 1971 ເມື່ອຜູ້ເປັນເອື້ອຍຄື ດາຣາ ກັນລະຍາ ຫລື ດວງຈຳປາ ກັບມາແຕ່

ຕ່າງປະເທດ ທັງສອງຈຶ່ງຮ່ວມມືກັນຂຽນເລື່ອງສັ້ນຈັດພິມອອກເປັນເຫລັ້ມ ໂຮມໄດ້ 6 ຊຸດຄື :  1. }ກຸຍກິ່ນສາວ ຄາວຜູ້ຊາຍ ປີ 1972~ 2. }ທະເລຊີວິດ ປີ 1972~ 3. }ໜາວໃຈ ປີ 1973~ 4. }ບໍ່ບານກໍ່ຫອມ ປີ 1973~ 5. }ລືມສັນຍາ ປີ 1974~ ແລະ 6. }ຟ້າໃໝ່ ປີ 1975~ ໃນຂະນະດຽວກັນ ກໍອອກວາລະສານ }ໄຜ່ໜາມ ລາຍເດືອນ~ ແຕ່ປີ 1972-75 ດ້ວຍທຶນຮອນຂອງສະມາຊິກໃນຄອບຄົວ ແລະການຮ່ວມມືຂອງນັກຂຽນອື່ນໆຫລາຍຄົນ ເຊັ່ນ ອຸທິນ ບຸນຍາວົງ, ຈ. ອິນທຸພິລາດ… ປາໄນເປັນທັງຫົວໜ້າບັນນາທິການ ຮັບຜິດຊອບຂຽນປະຈຳຫລາຍບົດເຊັ່ນ ບົດບັນນາທິການ, ຍຸ້ມເປີ້ຍ (ໃຊ້ນາມປາກກາ ປ. ວີຣະວົງສ໌, ປາໄນ, ວຽນທຽນ…) ຕອບຈົດໝາຍທ້າຍເຫລັ້ມ ກາບກອນ, ເລື່ອງສັ້ນ, ເລື່ອງຍາວ ລົງເປັນປະຈຳອີກ ບໍ່ຂາດຈັກສະບັບ ນັບແຕ່ມື້ອອກວາລະສານເຖິງສະບັບສຸດທ້າຍ ເດືອນຕຸລາ 1975, ໂຮມ 36 ສະບັບ. ໃນປີ 1975 ທີ່ມີການປົດປ່ອຍທົ່ວປະເທດ ປາໄນເຊິ່ງເປັນຄົນສະດຸ້ງໄວຕໍ່ທຸກສັບພະສຽງ ແລະຜ່ານມາກໍເປັນຜູ້ປາກຄາງຂຽນສຽດພຸ້ນ ຕຳພີ້ ຕາມພາສານັກຂຽນສະທ້ອນສັງຄົມ ກ້າຂຽນຕິຊົມທຸກຝ່າຍການເມືອງ ຜູ້ສໍ້ລາດບັງຫລວງທຸກໆໜ້າ ຈົນໄດ້ຮັບສົມຍານາມວ່າ ເປັນນັກຂຽນປາກກ້າ ເປັນແບບຢ່າໃນການສະແດງທັດສະນະແບບເປີດເຜີຍ ໃຫ້ແກ່ວົງການຂີດຂຽນຂອງລາວໄລຍະໜຶ່ງ. ໂດຍຄາດຄະເນເຫດການ ອັນຈະເກີດຂຶ້ນໄດ້ຕໍ່ຕົນເອງຢ່າງຄັກແນ່ ຈຶ່ງຕັດສິນໃຈພາຄອບຄົວອົບພະຍົບໄປຢູ່ປະເທດໄທຍ ເພາະເມຍເປັນຄົນມາແຕ່ພຸ້ນຢູ່ແລ້ວ ແລະໃນທີ່ສຸດກໍຍ້າຍໄປຢູ່ປະເທດທີສາມຄື ອົດສະຕາລີ ແຕ່ປີ 1980 ປາຍ. ດ້ວຍຄວາມທີ່ເປັນຄົນມີຊື່ສຽງ ມີພອນສະຫວັນດ້ານການຂີດຂຽນແຕ່ງກອນຢູ່ແລ້ວ, ຫລາຍຄັ້ງ ເຂົາຈຶ່ງຖືກກຸ່ມການເມືອງ (ເຊິ່ງເປັນອະດີດນັກການເມືອງລາວໃນຕ່າງແດນ ດຶງໂຕມາໝຸນໃຊ້ໃຫ້ຂຽນບົດຄວາມ, ບົດກະວີ ປະດັບຕາມໜ້າວາລະສານທີ່ອອກມາ ເພື່ອຈຸດປະສົງທາງການເມືອງຂອງພວກເຂົາເທົ່ານັ້ນ ບໍ່ໄດ້ຂຽນອອກມາຈາກຫົວໃຈ ແລະຈິດສຳນຶກອັນແທ້ຈິງ ດັ່ງທີ່ເຄີຍຂຽນໃນສະໄໝກ່ອນ. ດັ່ງນັ້ນ ຜົນງານໃນ ຫລັງໆມານີ້ ຄຸນຄ່າດ້ານສິລະປະ, ວັນນະສິນ ຫລືສັງຄົມ ຈຶ່ງບໍ່ອາດທຽບເທົ່າກັບຜົນງານຊຸດເກົ່າໆໄດ້.

ຢ່າງໃດກໍດີ ເຖິງວ່າ ຊີວິດສ່ວນຕົວຂອງນັກຂຽນຄົນນີ້ (ເຊິ່ງກໍຄືກັບນັກຂຽນຜູ້ມີຊື່ສຽງຫລາຍຄົນໃນໂລກ) ໄດ້ຜ່ານເວທີຊີວິດອັນວົກວົນ ຖືກມໍລະສຸມການເມືອງ ພັດພາກ ພາເຂົາໄປໄກຫ່າງ ໄກຈາກແຜ່ນດິນເກີດ ແຜ່ນດິນແມ່ ແຕ່ໄລຍະໜຶ່ງເຂົາໄດ້ແຕ່ງແຕ້ມສີສັນ ຕື່ມເຕີມລົດຊາດ ໃຫ້ແກ່ອຸທິຍານອັກສອນລາວ. ດ້ວຍສຳນວນໂວຫານ ຄຳເວົ້າທີ່ທັ່ງແທງອາລົມ ສະເທືອນຫົວໃຈ ໃຫ້ເປັ່ງທັງຮອຍຍິ້ມພ້ອມໆກັບບີບຄັ້ນຫົວໃຈອາລົມ ຈົນບໍ່ສາມາດກັ້ນເມັດນ້ຳຕາໄວ້ໄດ້ນັ້ນ ກໍໄດ້ຝາກຜົນງານ ອັນເປັນທີ່ຈົດຈຳ ຝັງໃຈ ຄວນແກ່ການສຶກສາໃນແງ່ການສ້າງໂຄງເລື່ອງໄດ້ຢ່າງຍອດຢ້ຽມ ມີລັກ ສະນະມາດຖານສາກົນ ໃຊ້ພາສາໄດ້ຫລາກຫລາຍອາລົມ ຕໍ່າຫາສູງ ຢ່າງກົມກືນ ຄະຕິຂໍ້ຄິດທັບຖົມເຈືອຈານຢູ່ທຸກບົດ ບໍ່ວ່າໃນບົດກະວີກວ່າ 50 ເລື່ອງ ແລະເລື່ອງສັ້ນກວ່າ 30 ເລື່ອງ ທີ່ປາກົດອອກຕາມສື່ສິ່ງພິມຕ່າງໆຜ່ານມາ.

ຄວາມຈິງແລ້ວ ປາໄນ ຂຽນກະວີ ເລື່ອງສັ້ນ ມາແຕ່ສະໄໝປາຍຊຸມປີ 60 ພຸ້ນ ແຕ່ບໍ່ໄດ້ຮັກສາເກັບມ້ຽນ ປະ ກອບກັບຕ້ອງໂຍກຍ້າຍຫລົບພຸ້ນພີ້ເລື້ອຍໆ ເຮັດໃຫ້ຜົນງານເຫລົ່ານັ້ນ ຕົກເຮ່ຍເສຍຫາຍໄປເລີຍ.

ປາໄນ ໄດ້ຂຽນເລື່ອງສັ້ນ ຊາດຄວາຍ ຂຶ້ນໃນປີ 1971 ເປັນເລື່ອງລຳດັບທີ 4 ໃນປຶ້ມຮວມເລື່ອງສັ້ນທີ່ຊື່ວ່າ ກຸຍກິ່ນສາວ ຄາວຜູ້ຊາຍ~ ເຊິ່ງມີທັງໝົດ 12 ໜ້າດ້ວຍກັນ. ດັ່ງຕົວຢ່າງ ພາບປະກອບລຸ່ມນີ້ :

1. ເລື່ອງຫຍໍ້ :

ຄອບຄົວໜຶ່ງເປັນຄອບຄົວຊາວນາ ມີພໍ່ກັບລູກຊາຍທີ່ກຳລັງເປັນບ່າວຢູ່ນຳກັນພຽງສອງຄົນ ເວລາຕໍ່ມາພໍ່ກໍ

ໄດ້ແຕ່ງດອງໃໝ່ ກັບແມ່ໝ້າຍຄົນໜຶ່ງທີ່ມີລູກສາວຕິດມານຳ ຊື່ວ່າ ຕາດຳ ພາຍໃນຄອບ ຄົວມີຄວາມສົມບູນພູນສຸກ ເວ ລາຕໍ່ມາ 3-4 ປີ ແມ່ກໍໄດ້ຕາຍລົງ.

ນັບແຕ່ນັ້ນມາ ຄອບຄົວນີ້ກໍຂາດແມ່ເຮືອນໄປ ຫລົງເຫລືອໄວ້ແຕ່ຕາດຳ ເຊິ່ງເປັນສາວງາມທີ່ສຸດຢູ່ໃນບ້ານ ມີຜູ້ບ່າວມາລົມມາຂໍໄປເປັນເມຍບໍ່ຂາດ ແຕ່ຕາດຳກໍບໍ່ໄດ້ສົນໃຈໃຜ? ເພາະບໍ່ມີໃຜເຂົ້າໃຈຢ່າງລາວແທ້ຈິງ ສຸດທ້າຍຍ້ອນຄວາມສະໜິດສະໜົມກົມກຽວກັນລະຫວ່າງອ້າຍກັບນ້ອງ ນ້ອງກັບອ້າຍ ຕ່າງແມ່ຕ່າງມານດາ ທັງສອງໄດ້ເສຍກັນຢ່າງ ລັບໆ ແລະຢູ່ກິນນຳກັນ.

ຕໍ່ມາໄດ້ເກີດເສິກສົງຄາມຂຶ້ນພາຍໃນປະເທດ ລູກຊາຍຖືກທາງການເກນເຂົ້າເປັນທະຫານ ແຕ່ລາວຊ້ຳພັດໜີໄປຢູ່ນຳຄົນອື່ນໃນນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ ເວລານັ້ນນ້ອງສາວໄດ້ໄປຫາ ແລະບອກກັບຄືນບ້ານ ເພື່ອໄຖ່ເອົາພໍ່ ເພາະວ່າທາງການໄດ້ຈັບໄປເປັນໂຕປະກັນຢູ່ໃນຄຸກ.

ອ້າຍໄດ້ກາຍເປັນທະຫານຢ່າງເຕັມໂຕ ລາວໄດ້ຖືກເກນໄປຕໍ່ສູ້ຢູ່ທາງພາກເໜືອຂອງປະເທດລາວ ເມື່ອເວລາພັກທາງລາຊະການ ລາວໄດ້ກັບຄືນມາຢາມຄອບຄົວ ແຕ່ຊ້ຳພັດໄດ້ຍິນຄຳເວົ້າຈາກປາກຂອງພໍ່ວ່າ ຕາດຳເມຍຜູ້ເປັນນ້ອງສາວຂອງຕົນເອງນັ້ນ ຖືກລູກຊາຍຂອງນາຍບ້ານມາຂໍໄປເປັນເມຍແລ້ວ ແລະຍັງແຖມທ້າຍອີກວ່າ ນາງເປັນຄົນຊົ່ວຫລາຍ.

ຍ້ອນຄວາມເຈັບຊ້ຳແສບຫົວໃຈ ລູກຊາຍໄດ້ກັບຄືນສູ່ພາກເໜືອຂອງປະເທດລາວ ເພື່ອທຳການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດ ລາວໄດ້ລືມຄວາມຫລັງ ແລະຕັ້ງໜ້າຕັ້ງຕາກັບອາຊີບທະຫານ ຜ່ານໄປໄດ້ຫ້າປີ ລາວໄດ້ຍົດໄດ້ຊັ້ນ ແຖມຍັງໄດ້ໄປຮຽນຕ່າງປະເທດອີກສອງປີ.

ມີມື້ໜຶ່ງ ລາວໄດ້ໄປສະຫລອງຢູ່ຮ້ານບັນເທີງ ພາຍໃຕ້ແສງຂອງຫລອດໄຟ ໄດ້ພົບເຈີຍິງຄົນໜຶ່ງ ຮູ້ສຶກວ່າຄຸ້ນໆໜ້າ ຄືຄົນບ້ານດຽວກັນ ຖາມໄປຖາມມາ ແມ່ນໝູ່ຂອງຕາດຳທີ່ຊື່ວ່າດອນ ຜູ້ນ້ອງສາວຂອງຕົນເອງ.

ສຸດທ້າຍ ຈຶ່ງຮູ້ຄວາມຈິງແທ້ໆວ່າ ຕາດຳນັ້ນບໍ່ໄດ້ຊົ່ວຊ້າເລວຊາມຄືກັບຊາດຄວາຍເລີຍ ລາວຖືກຄົນອື່ນມາຂໍເປັນເມຍແຕ່ລາວກໍປະຕິເສດ ເພາະວ່າມີລູກຢູ່ໃນທ້ອງແລ້ວ  ທີ່ໜີອອກຈາກເຮືອນໄປ ຍ້ອນພໍ່ໄດ້ຂົ່ມຂືນລາວ ແລະລາວກໍບໍ່ເຄີຍຍິນຍອມ ຕອນບຸນບ້ານ ຕາດຳໄປຂາຍເຄື່ອງ ກໍຖືກອ້າຍບ່າວບ້າກາມທັງຫລາຍກຸມຂົ່ມຂືນ ແຕ່ກໍບໍ່ແມ່ນຄວາມຜິດຂອງລາວເລີຍ.

ດອນໄດ້ພາອ້າຍທະຫານໄປພົບນ້ອງຕາດຳຢູ່ເຮືອນ ໃນນັ້ນລາວໄດ້ພົບກັບລູກຊາຍຂອງລາວ ອາຍຸໄດ້ 7 ຂວບ ແລະທັງສອງອ້າຍນ້ອງກໍຮື້ຟື້ນຄວາມຮັກຄັ້ງເກົ່າ ແຕ່ນັ້ນມາຄອບຄົວນີ້ກໍຢູ່ກັນຢ່າງມີຄວາມສຸກ 3 ພໍ່ແມ່ລູກ ພ້ອມທັງດອນຍິງສາວ ທີ່ກາຍເປັນຄົນໃນຄອບຄົວຂອງພວກເຂົາເຊັ່ນກັນ.

(ນັກຂຽນປາໄນ)

2. ເນື້ອໃນລວມ

ເວົ້າເຖິງ ສະຖາບັນຄອບຄົວໜຶ່ງທີ່ເປື່ອຍເຍື່ອຍ ຖືກພັດພາກຈາກກັນໄປໄກແສນໄກ ຍ້ອນເສິກສົງຄາມ ແລະ

ຍ້ອນສັງຄົມໃນສະໄໝນັ້ນ ທີ່ມີແຕ່ການຫລິ້ນກິນຟຸມເຟືອຍ, ການຂັດແຍ່ງກັນລະຫວ່າງຜູ້ມີອຳນາດ ແລະທີ່ເຮັດໃຫ້ສະຖາບັນຄອບຄົວມີການແຕກຫັກ ແຕ່ຍ້ອນຄວາມຮັກແພງ ບໍລິສຸດຈິງໃຈຕໍ່ກັນລະຫວ່າງບ່າວສາວ ທີ່ເໝືອນກັບວ່າທັງສອງຄົນນັ້ນ ເຮັດບຸນຮ່ວມທານນຳກັນມາແຕ່ປາງກ່ອນ ສຸດທ້າຍເລີຍເຮັດໃຫ້ພວກເຂົາຢູ່ນຳກັນຢ່າງມີຄວາມສຸກ ພາຍໃຕ້ບັນຍາກາດບ້ານນາ ແບບຊາວນາ.

3.​ ບົດວິຈານ

ບົດເລື່ອງສັ້ນ “ຊາດຄວາຍ” ຂອງ ປາໄນ ເປັນບົດເລື່ອງສັ້ນໜຶ່ງ ທີ່ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນເຖິງສັງຄົມລາວໃນສະໄໝຈັກກະພັດອະເມຣິກາມາປົກຄອງລາວ ເຊິ່ງມັນໄດ້ເຮັດໃຫ້ສັງຄົມລາວມີການປ່ຽນແປງຈາກໜ້າມືເປັນຫລັງມື ຮີດຄອງລາວທີ່ເຄີຍປະພຶດປະຕິບັດກັນມາແຕ່ດົນນານໄດ້ຈືດຈາງລົງ ແລະອີກຢ່າງໜຶ່ງ ວັດທະນະຕາເວັນຕົກກໍໄດ້ເຂົ້າມາເຜີຍ ແຜ່ຢູ່ຕາມສັງຄົມວຽງຈັນ ແລະເຂດແຂວງອື່ນໆໃນປະເທດລາວ ເຮົາຈະເຫັນການກິນເຫລົ້າເມົາຢາ ຕາມຮ້ານທີ່ປະດັບໄປດ້ວຍໄຟແສງສີ, ມີແມ່ຈ້າງນາງເລງເກີດຂຶ້ນຢ່າງຫລວງຫລາຍ, ການຊື້ຈ້າງຈອບອອຍເພື່ອເອົາຍົດຊັ້ນ-ຕຳແໜ່ງ ມີໃຫ້ເຫັນກັນຢູ່ທຸກບ່ອນ ແລະອື່ນໆ.

ເລື່ອງ ຊາດຄວາຍ ໄດ້ຖືກຂຽນຂຶ້ນໃນຊຸມປີ 1970 ເຊິ່ງເວລານັ້ນ ປະເທດລວມແບ່ງແຍກອອກເປັນສອງເຂດການປົກຄອງຄື ເຂດຄວບຄຸມຂອງຈັກກະພັດອະເມຣິກາແລະລູກມື ສ່ວນອີກເຂດແມ່ນ ເຂດປົດປ່ອຍຂອງຝ່າຍປະເທດລາວ ໃນນັ້ນເຂດຄວບຄຸມຂອງສັດຕູຕ່າງຊາດ ນັ້ນກໍຄືຝ່າຍວຽງຈັນ ໄດ້ຖືກກະແສທານແຫ່ງຄວາມປ່ຽນແປງອັນໃຫຍ່ຫລວງທາງດ້ານເສດຖະກິດສັງຄົມ ແລະວັດທະນະທຳ ກໍຄືວ່າ ເສດຖະກິດມີລັກສະນະເພິ່ງພາຈາກພາຍນອກຫລາຍກວ່າ, ສັງຄົມຊັ້ນສູງມີການຂັດແຍ້ງກັນຢ່າງຮຸນແຮງ ເກີດການຂ້າຟັນລັນແທງກັນລະຫວ່າງຜູ້ມີອຳນາດ ສ່ວນຜູ້ຢູ່ຕໍ່າ ໂດຍສະເພາະກໍແມ່ນປະຊາຊົນຜູ້ທຸກຍາກ ຖືກກົກຂີ່ຂູດຮີດຢ່າງໜັກໜ່ວງ ໂດຍສະເພາະກໍແມ່ນຜູ້ຍິງ ທີ່ໄດ້ກາຍເປັນແມ່ຈ້າງນາງເລງໄປເປັນຈຳນວນຫລວງຫລາຍ ໃນໄລຍະນີ້ເອງ ທີ່ໄດ້ໃຫ້ກຳເນີດນັກຂຽນປາກກ້າຫລາຍໆທ່ານ ໂດຍສະເພາະກໍແມ່ນກຸ່ມໄຜ່ໜາມ ທີ່ສ່ວນຫລາຍແລ້ວແມ່ນເປັນຕົວແທນໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນຜູ້ຖືກກົດຂີ່ຂູດຮີດ ນັກຂຽນກ້າຕຳນິວິຈານສັງຄົມດ້ວຍຄວາມປະນີປະນອມ ໄປຈົນເຖິງຂັ້ນຮຸນແຮງ ໂດຍສະເພາະກໍແມ່ນປາໄນ ທີ່ຖືວ່າເປັນນັກຂຽນທີ່ປາກກ້າກວ່າໝູ່ ໃນເລື່ອງນີ້ ເຮົາຈະເຫັນສະພາບສັງຄົມໃນເວລານັ້ນຢ່າງຈະແຈ້ງທີ່ສຸດ ແລະຮູ້ເຖິງຊີວິດການເປັນຂອງປະຊາຊົນພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງສັດຕູພາຍນອກ ແລະລູກແຫລ້ງຕີນມື.

ນັກຂຽນ ປາໄນ ໄດ້ວາດພາບຕົວລະຄອນເອກຂຶ້ນກໍຄື ຜູ້ຊາຍຄົນໜຶ່ງຍາມເມື່ອລາວແນມເຫັນຄວາຍທີ່ລູກຊາຍຈູງຍ່າງກາຍລາວໄປດ້ວຍກິ່ນເໝັນສາບ ແລ້ວລາວໄດ້ຄຶດຍ້ອນເຖິງອະດີດທີ່ຜ່ານມາ ຕອນນັ້ນຄອບຄົວຂອງລາວມີີນຳສອງຄົນຄືພໍ່ກັບລູກຊາຍທີ່ກຳລັງເປັນບ່າວ ຍ້ອນແມ່ຕາຍມາໄດ້ຫລາຍປີ ພໍ່ຈຶ່ງຕັດສິນໃຈແຕ່ງດອງໃໝ່ກັບແມ່ໝ້າຍຄົນໜຶ່ງ ທີ່ມີລູກສາວງາມຕິດມານຳ ເຊິ່ງໄດ້ແບ່ງເບົາພາລະວຽກງານໃນຄອບຄົວໄປຫລາຍເຕີບ ເຮັດໃຫ້ລູກຊາຍບໍ່ທຸກຍາກຄືແຕ່ກ່ອນ. ການບັນລະຍາຍເລື່ອງຕອນເລີ່ມຕົ້ນ ນັກຂຽນໄດ້ເຮັດໃຫ້ພວກເຮົາຮູ້ວ່າ ປະຊາຊົນລາວແຕ່ກ່ອນນັ້ນ ສ່ວນຫລາຍແລ້ວແມ່ນມີອາຊີບເຮັດນາ ອາໄສຄວາຍເປັນຫລັກໃນການໄຖແລະຄາດນາ ເມື່ອເຫັນຊາວນາຢູ່ບ່ອນໃດ ກໍຈະເຫັນຄວາຍຄຽງຄູ່ຢູ່ບ່ອນນັ້ນໂລດ.

ນັກຂຽນເລີ່ມສ້າງຈຸດພິກຜັນຂອງຕົວລະຄອນຂຶ້ນ ກໍຄືວ່າ ລ່ວງເລີຍມາໄດ້ສີ່ປີ ຄອບຄົວນີ້ກໍຕ້ອງພົບກັບຄວາມໂສກເສົ້າ ແມ່ໄດ້ຕາຍລົງຍ້ອນພະຍາດທ້ອງຂີ້ຮາກ ນັບແຕ່ນັ້ນມາຄອບຄົວນີ້ກໍມີນຳກັນສາມຄົນ ອ້າຍແລະນ້ອງສາວມີຄວາມຜູກພັນນຳກັນຢ່າງສະໜິດແໜ້ນ ຜູ້ນ້ອງສາວມີຊື່ວ່າຕາດຳເປັນຄົນງາມທີ່ສຸດຢູ່ໃນໝູ່ບ້ານ ໃນແຕ່ລະມື້ແຕ່ລະວັນ ມີຜູ້ບ່າວມາລົມ ຢາກຂໍໄປເປັນເມຍຢູ່ບໍ່ຂາດສາຍ ແຕ່ຕາດຳກໍບໍ່ໄດ້ສົນໃຈໄຍດີໃຜ ມີແຕ່ອ້າຍຂອງຕົນເອງເທົ່ານັ້ນທີ່ເຂົ້າໃຈຕົນເອງຢ່າງແທ້ຈິງ ເມື່ອເປັນດັ່ງນີ້ ທັງສອງກໍເກີດມີຄວາມຮັກມັກຕໍ່ກັນ ຕົກລົງປົງໃຈຢູ່ກິນນຳກັນແບບລັບໆ ນັບແຕ່ນັ້ນມາ ທັງສອງກໍໄດ້ເປັນຜົວເປັນເມຍກັນແບບບໍ່ໄດ້ແຕ່ງ ນັກຂຽນກໍບໍ່ອາດປະຕິເສດໄດ້ຄືກັນວ່າ ເລື່ອງນີ້ມັນຜິດຫລືບໍ່? ເພາະວ່າຢູ່ໃນສັງຄົມລາວ ເລື່ອງແບບນີ້ມັນຢູ່ທຸກຈອກທຸກແຈ ອັນນີ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງ ຄວາມຮັກແພງລະຫວ່າງບ່າວສາວນັ້ນ ຍິ່ງໃຫຍ່ມະຫາສານ ບໍ່ມີອັນໃດມາຂວາງກັ້ນໄດ້ ຮູ້ທັງຮູ້ວ່າ ມັນຜິດຮີດຄອງປະເພນີທີ່ສືບທອດກັນມາແຕ່ບູຮານນະການ ແລະເປັນອ້າຍນ້ອງຕ່າງມານດາກໍຕາມ ແຕ່ທັງສອງກໍບໍ່ສາມາດຫັກຫ້າມຄວາມຮັກ ຄວາມຮູ້ສຶກຕໍ່ກັນໄດ້.

ຜູ້ຂຽນໄດ້ຍົກເອົາສະພາບສັງຄົມໃນເວລານັ້ນມາໃຫ້ເຫັນ ສົງຄາມໄດ້ເກີດຂຶ້ນຢູ່ທົ່ວປະເທດ ທາງລາຊະການກໍຄືລູກແຫລ້ງຕີນມືຂອງຈັກກະພັດຕ່າງຊາດ ໄດ້ປຸກລະດົມເກນທະຫານໄປທົ່ວ ຄອບຄົວໃດມີລູກຊາຍໃຫ້ສົ່ງໄປເປັນທະຫານຢ່າງຮີບດ່ວນ ມາຮອດຕອນນີ້ເຮົາຈະຮູ້ວ່າ ເສິກສົງຄາມໄດ້ເຮັດໃຫ້ຄອບຄົວແຕກແຍກອອກເປັນສ່ວນໆ ຜູ້ຄົນພັດພາກຈາກກັນ ແລະໄດ້ຮັບຄວາມທຸກທໍລະມານຈາກສົງຄາມ ຜູ້ເປັນລູກຊາຍໄດ້ຫລົບໜີຈາກການເປັນທະຫານ ແລ້ວເອົາຕົວໄປຫລົບໜີນຳຄົນທີ່ຮູ້ຈັກຢູ່ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ ເພາະບໍ່ຢາກໄປສູ້ຮົບຕົບຕີແລະບໍ່ຢາກເສຍຊີວິດຢູ່ໃນສະໜາມຮົບ ແຕ່ກໍໜີບໍ່ພົ້ນ ເມື່ອມື້ໜຶ່ງນ້ອງສາວໄດ້ໄປຫາ ແລະບອກໃຫ້ກັບບ້ານດ່ວນ ເພາະທາງການໄດ້ຈັບພໍ່ໄປເປັນໂຕປ້ອງກັນ ຍ້ອນລູກຊາຍໜີຈາກການເປັນທະຫານ.

ເມື່ອໄດ້ເປັນທະຫານແລ້ວ ຊາຍໜຸ່ມໄປປະຈຳການຢູ່ທາງພາກເໜືອຢ່າງຮີບດ່ວນ ນັກຂຽນຊີ້ໃຫ້ເຮົາເຫັນວ່າ ໃນເວລານັ້ນ ໄດ້ເກີດມີການຕໍ່ສູ້ຂອງຝ່າຍປະເທດລາວແລະຝ່າຍວຽງຈັນຢ່າງຮ້ອນເຮັ່ງ ເພາະແຕ່ລະຝ່າຍກໍຕ່າງຢາກຄອບຄອງດິນແດນ ຜູ້ທີ່ເປັນຊາວໜຸ່ມ ມີຄວາມຫ້າວຫັນໃນກຳລັງວັງຊາ ແລະເຫື່ອແຮງ ຖືກສົ່ງໄປແນວໜ້າເປັນຈຳນວນຫລວງຫລາຍ ບາງຄົນກໍຖືກຂ້າຕາຍ ບາງຄົນບໍ່ຕາຍກໍພິການ ແລະບາງຄົນກໍມີຊີວິດລອດກັບຄືນບ້ານ.

ຮອດເວລາພັກ ທາງລາຊະການໄດ້ອະນຸຍາດໃຫ້ຊາຍໜຸ່ມກັບຄືນບ້ານໄດ້ ມາຮອດຕອນນີ້ນັກຂຽນເລີ່ມສ້າງຂໍ້ຂັດແຍ່ງຂຶ້ນຢ່າງຮຸນແຮງນັ້ນກໍຄືວ່າ ເຂົາໄດ້ກັບມາຮອດເຮືອນແລ້ວ ໄດ້ພົບກັບຄວາມຫວັງຢ່າງທີ່ສຸດນັ້ນກໍຄືວ່າ ນ້ອງສາວ (ເມຍ) ຂອງເຂົາ ຖືກລູກຊາຍຂອງນາຍບ້ານມາຂໍເອົາໄປເປັນເມຍ ແລະຖືກພໍ່ເປົ່າຫູວ່າ ເມຍຂອງເຂົານັ້ນເປັນຊາດຄວາຍ ມັກແປດເປື້ອນແຕ່ຂອງຕ່ຳໆ ເຮັດໃຫ້ເຂົາຜິດຫວັງຢ່າງຍິ່ງ ເຈັບຫົວໃຈທີ່ສຸດ ເຂົາໄດ້ຕັດສິນໃຈກັບຄືນໄປພາກເໜືອ ແລະຕັ້ງໜ້າຕັ້ງຕາໃສ່ແຕ່ວຽກງານ ຈົນໄດ້ 7 ປີ  ອີກ 2 ປີໄປຮຽນຕໍ່ທີ່ຕ່າງປະເທດ ຫລັງຈາກນັ້ນເຂົາກໍມີຖານະຕຳ ແໜ່ງອັນໃຫຍ່ໂຕ ພ້ອມທັງເອົາເງິນຊື້ຈ້າງ ອັນນີ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງສັງຄົມຂອງລະບອບເກົ່າໃນສະໄໝນັ້ນທີ່ເນົ່າເໝັນ ໃຜຢາກໄດ້ຕຳແໜ່ງໃດ? ກໍພຽງແຕ່ເອົາເງິນຊື້ເອົາ.

ເພື່ອເປັນການສະເຫລີມສະຫລອງໃນໜ້າທີ່ວຽກງານ ຊາຍໜຸ່ມໄດ້ໄປເຮຮາຢູ່ຮ້ານແຫ່ງໜຶ່ງ ເຂົາໄດ້ພົບກັບແມ່ ຈ້າງຄົນໜຶ່ງຊື່ວ່າ ດອນ ເຊິ່ງເປັນຄົນບ້ານດຽວກັນ. ໄດ້ຮູ້ຄວາມຈິງຈາກປາກຂອງນາງພ້ອມວ່າ ເມຍຜູ້ເປັນນ້ອງສາວຂອງຕົນເອງນັ້ນບໍ່ໄດ້ຊົ່ວຊ້າເລວຊາມແຕ່ຢ່າງໃດເລີຍ ໃນເວລານີ້ເມຍຂອງເຂົາກຳລັງອາໄສຢູ່ໃນບ້ານຂອງດອນເອງ ມີລູກຊາຍນ້ອຍແລ້ວ ສະແດງໃຫ້ພວກເຮົາຮູ້ວ່າ ແມ່ຍິງໃນສະໄໝກ່ອນນັ້ນຖືກສັງຄົມດູຖູກຢຽດຫຍາມຫລາຍ ຫາເລື່ອງບໍ່ດີມາເວົ້າໃສ່ ແຕ່ຍ້ອນຄວາມຮັກແທ້ຈິງຂອງຊາຍໜຸ່ມ ແລະມີຄົນອື່ນຊ່ວຍເຫລືອ ເລີຍເຮັດໃຫ້ເຂົາຕາແຈ້ງສະຫວ່າງຂຶ້ນ ແລ້ວກັບໄປຫານ້ອງສາວສຸດທີ່ຮັກຂອງເຂົາ ນັບແຕ່ນັ້ນມາ ຊາຍໜຸ່ມ, ນ້ອງສາວ, ລູກຊາຍນ້ອຍ ກໍໃຊ້ຊີວິດຢູ່ນຳກັນຢ່າງມີຄວາມສຸກພາຍໃຕ້ບັນຍາກາດພູມພາບທຳມະຊາດຂອງບ້ານນາ ສ່ວນດອນເອງກໍໄດ້ຖືກບັນຈຸເປັນຄອບຄົວດຽວກັນ ໃນຖານະທີ່ມີບຸນຄຸນຕໍ່ພວກເຂົາຢ່າງຫລວງຫລາຍ.

ສຸດທ້າຍຂອງເລື່ອງ ພາບເຫດການຂອງອະດີດທັງໝົດທີ່ຜ່ານມາ ແມ່ນເປັນການຍ້ອນຄືນຂອງຊາຍໜຸ່ມ ຕອນທີ່ເຂົາເຫັນລູກຊາຍນ້ອຍຈູງຄວາຍຜ່ານໜ້າໄປ ແລະວິຈານຢູ່ໃນຄວາມຄຶດວ່າ ເມຍຂອງຕົນເອງນັ້ນຊື່ສັດບໍລິສຸດ ບໍ່ໄດ້ເປັນຊາດຄວາຍໂງ່ຈ້າແຕ່ແນວໃດ? ເຖິງວ່າເວລານີ້ພໍ່ຂອງເຂົາຈະຕາຍໄປແລ້ວ ເຂົາກໍຍັງຄຽດແຄ້ນຢູ່ໃນສ່ວນເລິກຂອງຫົວໃຈຢູ່ ເພາະວ່າໃນຕອນນັ້ນພໍ່ຢາກຂົ່ມຂືນນ້ອງສາວຂອງຕົນເອງ ແຕ່ຖືກນາງປະຕິເສດບໍ່ເຫັນດີເຫັນພ້ອມ ພໍ່ກະເລີຍຫາເລື່ອງໃສ່ ພ້ອມທັງໄລ່ໜີອອກຈາກເຮືອນ ຖ້າພໍ່ເຂົາຍັງຢູ່ ເຂົາຄົງຈະຂ້າພໍ່ຂອງຕົນເອງແທ້ໆ.

ຜ່ານການວິຈານຜ່ານມາທັງໝົດນີ້ ເລື່ອງມັນໄດ້ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນເຖິງບັນຫາຂອງຄົວຄົວຂອງຄົນລາວໃນສະໄໝທີ່ຖືກສັດຕູຕ່າງຊາດປົກຄອງ ພ້ອມທັງມີບັນຫາສັງຄົມ-ບັນຫາສົງຄາມ ທີ່ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນໃນຫລາຍໆຄອບຄົວຕ້ອງຕົກລະກຳລຳບາກ ພັດພາກຈາກກັນ ແລະພາໃຫ້ເກີດບັນຫາສັງຄົມຫລາຍໆຢ່າງ ແຕ່ຍ້ອນຄວາມຮັກອັນບໍລິສຸດຂອງໜຸ່ມສາວ ເຂົ້າໃຈກັນຢ່າງແທ້ຈິງ ເລີຍເຮັດໃຫ້ພວກເຂົາຜ່ານຜ່າບັນຫາມາໄດ້ດ້ວຍດີ ແລະພົບພໍ້ກັບແສງສະຫວ່າງຂອງຊີວິດ ເລື່ອງ “ຊາດຄວາຍ” ນີ້ ຜູ້ຂຽນໆດ້ວຍພາສາຊາວບ້ານທຳມະດາໆ ເຂົ້າໃຈງ່າຍ ແຕ່ລະຖັນແຖວຂອງຕົວໜັງສື ອ່ານແລ້ວໜ້າຕິດຕາມ ອາດເວົ້າໄດ້ວ່າ ເລື່ອງນີ້ສຸດຍອດອີຫລີ ມັນສ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນເຖິງສັງຄົມ ແລະປະຫວັດສາດໃນສະໄໝຊຸມປີ 70 ໄດ້ຢ່າງລະອຽດລະອໍ ສາມາດເປັນແວ່ນແຍງໃຫ້ຄົນລາວໃນທຸກໆສະໄໝໄດ້ຢ່າງດີເລີດ.

“ຈົບ”