ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວໂຈດ ຫຼື ຜູ້ກ່າວຟ້ອງໃນຄະດີອາຍາແມ່ນມີພຽງອົງການໄອຍະການເທົ່ານັ້ນ
ເພາະຄະດີອາຍາແມ່ນຄະດີທີ່ແຕະຕ້ອງສິດເສລີພາບ, ຮ່າງກາຍ, ສຸ ຂະພາບ, ຊີວິດ, ຄວາມສະຫງົບສຸກ ແລະຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍຂອງບ້ານເມືອງເປັນຕົ້ນດັ່ງນັ້ນ ຈິ່ງໝາຍຄວາມວ່າລັດເປັນຜູ້ຮັບຜິດຊອບໃນການສັ່ງຟ້ອງຜູ້ທີ່ລະເມີດກົດໝາຍ ຫຼື ຜູ້ທີ່ກະທຳຜິດໂຈດ ຫຼື ອົງການໄອຍະການເຮັດໜ້າທີ່ກ່າວຟ້ອງ ຫຼື ສັ່ງຟ້ອງຜູ້ກະ ທຳຜິດຈົນເຖິງຂັ້ນຕອນສຸດທ້າຍ ຂອງການດຳເນີນຄະດີເພື່ອພິສູດຫາຄວາມຈິງຂອງຄະດີໄດ້ຍົກຕົວຢ່າງ ທ້າວ ກ ລັກເອົາໂທລະສັບຂອງທ້າວ ຂ ແລ້ວເອົາໄປຂາຍເມື່ອທ້າວ ຂ ຮູ້ຄືແນວນັ້ນຈິ່ງໄດ້ແຈ້ງຕໍ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ຕຳຫຼວດເພື່ອດຳເນີນຄະດີກັບທ້າວ ກ ແຕ່ຕໍ່ມາພາຍຫຼັງທ້າວ ຂ ຮູ້ວ່າທ້າວ ກ ລັກໂທລະສັບດັ່ງກ່າວເພື່ອເອົາເງິນໄປຊື້ເຂົ້າມາສູ່ລູກກິນດ້ວຍຄວາມທຸກຍາກເມື່ອເປັນແນວນັ້ນ ທ້າວ ຂ ຈິ່ງຄິດອີ່ຕົນສົງສານທ້າວ ກ ຂຶ້ນແລ້ວຄິດປ່ຽນໃຈຈະຖອນຄຳແຈ້ງຄວາມຕໍ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ຕຳຫຼວດຄືນເພາະທ້າວ ຂ ກໍບໍ່ຢາກໃຫ້ທ້າວ ກ ຕ້ອງຖືກດຳເນີນຄະດີໃນກໍລະນີນີ້ ທ້າວ ຂ ບໍ່ມີສິດ ຫຼື ອຳນາດໃດໆທີ່ຈະສາມາດຂໍຖອນການແຈ້ງຄວາມ ຫຼື ຂໍໃຫ້ຢຸດເຊົາຈາກການດຳເນີນຄະດີທາງອາຍາຕໍ່ທ້າວ ກ ໄດ້ເນື່ອງຈາກວ່າໂຈດທີ່ກ່າວຟ້ອງ ຫຼື ສັ່ງຟ້ອງ ທ້າວ ກ ນັ້ນບໍ່ແມ່ນທ້າວ ຂ ແຕ່ ແມ່ນອົງການໄອຍະການທີ່ມີສິດ ແລະອຳນາດໃນການເອົາຜິດ ຫຼື ເອົາຕົວຜູ້ກະທຳຜິດຕົວຈິງມາລົງໂທດຕາມກົດໝາຍຍິ່ງໄປກວ່ານັ້ນເຖິງແມ່ນວ່າເຈົ້າໜ້າທີ່ຈະບໍ່ໄດ້ຮັບການແຈ້ງຄວາມຈາກ ທ້າວ ຂ ວ່າທ້າວ ກ ເປັນຄົນລັກໂທລະສັບກໍ່ຕາມແຕ່ຖ້າຫາກເຈົ້າໜ້າທີ່ຕຳຫຼວດສືບຮູ້ຮ່ອງຮອຍ ຫຼື ພົບເຫັນການກະ ທຳຜິດດັ່ງກ່າວດ້ວຍຕົນເອງແລ້ວເຈົ້າໜ້າທີ່ ໂດຍອຳນາດຂອງຕົນກໍສາມາດດຳເນີນຄະດີກັບ ທ້າວ ກ ໄດ້ ໂດຍບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງມີການແຈ້ງຄວາມຂອງທ້າວ ຂ ແຕ່ຢ່າງໃດ ເພາະຖືວ່າການກະທຳຜິດດັ່ງກ່າວບໍ່ນອນຢູ່ໃນການກະທຳຜິດທີ່ຕ້ອງມີຄຳຮ້ອງຟ້ອງຈາກຜູ້ຖືກເສຍຫາຍ.
ໂດຍຫຼັກແລ້ວ ບຸກຄົນທົ່ວໄປເປັນໄດ້ພຽງແຕ່ໂຈດທາງແພ່ງເທົ່ານັ້ນ, ນັ້ນກໍໝາຍເຖິງຜູ້ທີ່ມີສິດຮຽກຮ້ອງເອົາຄ່າເສຍຫາຍເປັນມູນຄ່າ ຫຼື ເປັນຈຳນວນເງິນເທົ່ານັ້ນ ດັ່ງນັ້ນ ຈິ່ງມີຄຳຖາມວ່າມີແຕ່ລັດ ຫຼື ອົງການໄອຍະການເທົ່ານັ້ນບໍ່ທີ່ສາມາດເປັນໂຈດໄດ້ໃນທຸກໆຄະດີ? ແລະຖ້າບຸກຄົນທຳມະດາທົ່ວໄປທີ່ໄດ້ແຈ້ງຄວາມກັບເຈົ້າໜ້າທີ່ຕຳຫຼວດແລ້ວຢາກຂໍຖອນການແຈ້ງຄວາມດັ່ງກ່າວ ຫຼື ຢາກໃຫ້ມີການຢຸດເຊົາການດຳເນີນຄະດີກັບຜູ້ຖືກຫາ ຫຼື ຈຳເລີຍຈະໄດ້ ຫຼື ບໍ່? ຄຳຕອບກໍຄືມີບາງຄະດີທີ່ບຸກຄົນທຳມະດາກໍສາມາດທີ່ຈະເປັນໂຈດໄດ້ເຊັ່ນດຽວກັນ ຊຶ່ງໃນກໍລະນີນີ້ ກົດໝາຍອາຍາກໍໄດ້ແບ່ງອອກເປັນສອງປະເພດຄະດີຫຼັກໃນການກ່າວຟ້ອງ ຫຼື ສັ່ງຟ້ອງ ຄື 1 ປະເພດຄະດີທີ່ອົງການໄອຍະການດຳເນີນການກ່າວຟ້ອງ ຫຼື ສັ່ງຟ້ອງຜູ້ກະທຳຜິດໂດຍອຳນາດໜ້າທີ່ຂອງຕົນ ແລະ 2 ປະເພດຄະດີທີ່ ຕ້ອງມີຄຳຮ້ອງຟ້ອງຂອງຜູ້ຖືກເສຍຫາຍ (ແຕ່ເປັນຄະດີທີ່ເບົາບາງ) ສະນັ້ນ ຈິ່ງໝາຍຄວາມວ່າໃນບາງຄະດີບຸກຄົນທົ່ວໄປກໍສາມາດເປັນໂຈດໄດ້, ໃນກໍລະນີນີ້ ຖ້າຫາກບໍ່ມີຄຳຮ້ອງຟ້ອງຂອງຜູ້ຖືກເສຍຫາຍກໍຈະດຳເນີນຄະດີບໍ່ໄດ້ ຫຼື ຖ້າຜູ້ເສຍຫາຍໄດ້ມາຮ້ອງຟ້ອງແລ້ວແຈ້ງຄວາມແລ້ວ ແຕ່ກັບປ່ຽນໃຈຢາກຂໍໃຫ້ຢຸດເຊົາການດຳເນີນຄະດີກັບຜູ້ຖືກຫາ ຫຼື ຈຳເລີຍກໍໄດ້ ຊຶ່ງອີງຕາມມາດຕາ 25 ຂອງ ກົດໝາຍອາຍາວ່າດ້ວຍການກະທຳຜິດ ຊຶ່ງຈຳເປັນຕ້ອງມີຄຳຮ້ອງຟ້ອງຂອງຜູ້ຖືກເສຍຫາຍໄດ້ລະບຸວ່າ: “ໃນກໍລະນີທີ່ການກະທຳຜິດຫາກບໍ່ເປັນອັນຕະລາຍຮ້າຍແຮງຕໍ່ສັງຄົມຖ້າວ່າຫາກບໍ່ມີຄຳຮ້ອງຟ້ອງຂອງຜູ້ຖືກເສຍຫາຍກໍຈະດຳເນີນຄະດີບໍ່ໄດ້ຄືການທຳຮ້າຍຮ່າງກາຍລະຫວ່າງຍາດໃກ້ຊິດທີ່ບໍ່ມີບາດເຈັບສາຫັດ ຫຼື ບໍ່ເສຍອົງຄະ, ການນິນທາ, ການໃສ່ຮ້າຍ, ການປ້ອຍດ່າ, ການໝິ່ນປະໝາດຊາກສົບ ຫຼື ຊື່ສຽງຂອງຜູ້ຕາຍການກະທຳຜິດຕໍ່ກຳມະສິດສ່ວນຕົວຂອງຍາດໃກ້ຊິດ, ການລ່ວງລະເມີດເຄຫາສະຖານ ແລະການລ່ວງລະເມີດຄວາມລັບສ່ວນຕົວ, ຄະດີດັ່ງກ່າວນີ້ການຖອນຄຳຮ້ອງຟ້ອງ ຂອງຜູ້ຖືກເສຍຫາຍກໍພາໃຫ້ການດຳເນີນຄະດີຢຸດຕິລົງ” ສ່ວນຄະດີໃດກໍຕາມ ຫຼື ການກະທຳຜິດໃດກໍຕາມທີ່ບໍ່ນອນຢູ່ໃນມາດຕາ 25 ຂອງກົດໝາຍອາຍານີ້ບຸກຄົນທົ່ວໄປຈະບໍ່ສາມາດເປັນໂຈດ ຫຼື ສັ່ງໃຫ້ຢຸດເຊົາການດຳເນີນໄດ້, ພຽງແຕ່ອົງການໄອຍະການເທົ່ານັ້ນທີ່ເປັນ ໂຈດ, ທີ່ສາມາດກ່າວຟ້ອງ ຫຼື ສັ່ງຟ້ອງຜູ້ຖືກຫາ ຫຼື ຈຳເລີຍໄດ້ພຽງຜູ້ດຽວ.
ການກະທຳຜິດຕ່າງໆທີ່ລະບຸໄວ້ໃນມາດຕາ 25 ຂອງກົດໝາຍອາຍານີ້ ເຖິງແມ່ນວ່າເຈົ້າໜ້າທີ່ຕຳຫຼວດ ຫຼື ອົງການໄອຍະການເອງ ທີ່ຮູ້ຮ່ອງຮອຍການກະທຳຜິດທີ່ເກີດຂຶ້ນ ຫຼື ພົບເຫັນເຫດການທີ່ເກີດຂຶ້ນກໍຕາມກໍບໍ່ສາມາດດຳເນີນຄະດີໄດ້ຖ້າຫາກຜູ້ເສຍຫາຍບໍ່ຮ້ອງຟ້ອງ ຫຼື ຖ້າຮ້ອງຟ້ອງແລ້ວກໍສາມາດຂໍໃຫ້ຢຸດເຊົາການດຳເນີນຄະດີກໍໄດ້.
ທີ່ມາຈາກ: ເສດຖະກິດສັງຄົມ.