ຕົ້ນທຶນມະນຸດ ແລະ ການເຕີບໂຕສີຂຽວແບບຍືນຍົງ: ສອງບູລິມະສິດໃນການປັບປຸງຮູບແບບການເຕີບໂຕເສດຖະກິດໃນອະນາຄົດຂອງ ສປປ ລາວ.
ໃນຕອນເຊົ້າ ຂອງວັນທີ 6 ມິຖຸນາ 2024 – ອີງຕາມບົດລາຍງານສະບັບໃໝ່ຂອງສູນພັດທະນາ OECD (ອົງການຮວ່ມມືເສດຖະກິດ ແລະ ການພັດທະນາ), ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ (ສປປ ລາວ) ໄດ້ມີຜົນສໍາເລັດພົ້ນເດັ່ນຫຼາຍຢ່າງ ເຊິ່ງເປັນໝາກຜົນຂອງຂະບວນການພັດທະນາໃນໄລຍະຜ່ານມາ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ປະຈຸບັນ ສປປ ລາວ ກໍາລັງປະເຊີນກັບສິ່ງທ້າທາຍທີ່ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການຫັນປ່ຽນຈາກຮູບແບບການເຕີບໂຕທີ່ເນັ້ນການສົ່ງອອກວັດຖຸດິບເປັນຫຼັກ ໄປສູ່ຮູບແບບການພັດທະນາທີ່ທົ່ວເຖິງ ແລະ ຍືນຍົງກວ່າເກົ່າ ໂດຍໃຫ້ບູລິມະສິດການພັດທະນາທຶນມະນຸດ ແລະ ການເຕີບໂຕສີຂຽວ.
ບົດລາຍງານການທົບທວນຫຼາຍມິຕິ (MDCR) ຂອງ ສປປ ລາວ ທີ່ໄດ້ເປີດຕົວໃນມື້ນີ້ ທີ່ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ, ໄດ້ຍົກໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມຄືບໜ້າທີ່ສຳຄັນທາງດ້ານການພັດທະນາຂອງ ສປປ ລາວ ເຊິ່ງໄດ້ຮັກສາອັດຕາການເຕີບໂຕຂອງເສດຖະກິດໃນອັດຕາສະເລ່ຍທີ່ສູງກວ່າ 7% ຕໍ່ປີ ລະຫວ່າງປີ 2000 ຫາ 2019, ຕົ້ນຕໍມາຈາກການສົ່ງອອກວັດຖຸດິບທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນ ແລະ ການລົງທຶນຈາກຕ່າງປະເທດຈໍານວນຫຼາຍ ໂດຍສະເພາະໂຄງການລົງທຶນຂະໜາດໃຫຍ່ໃນຂະແໜງໄຟຟ້ານໍ້າຕົກ, ບໍ່ແຮ່ ແລະ ການຂົນສົ່ງ. ນອກນີ້, ການໄຫຼເຂົ້າປະເທດຂອງການລົງທຶນໂດຍກົງຈາກຕ່າງປະເທດ (FDI) ເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງໜ້າປະທັບໃຈຈາກ 187.4 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດ ໃນປີ 2006 ເປັນ 1.69 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ ໃນປີ 2017. ການຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກມີຄວາມຄືບໜ້າດີຫຼຸດລົງຈາກ 25% ຍັງເຫຼືອ 7% ແລະ ການເພີ່ມຂຶ້ນຂອງລາຍຮັບຄົວເຮືອນ ເຮັດໃຫ້ສາມາດບັນລຸຫຼາຍເປົ້າໝາຍການພັດທະນາທີ່ສໍາຄັນ ໂດຍສະເພາະຂະແໜງ ສຶກສາທິການ ແລະ ສາທາລະນະສຸກ.
ເຖິງວ່າການພັດທະນາ ໃນໄລຍະ 3 ທົດສະວັດທີ່ຜ່ານ ມີຜົນສຳເລັດຢ່າງຫຼວງຫຼາຍກໍ່ຕາມ, ແຕ່ປະຈຸບັນ ສປປ ລາວ ກໍາລັງປະເຊີນໜ້າກັບສິ່ງທ້າທາຍຫຼາຍຢ່າງທີ່ເກີດຈາກຮູບແບບການພັດທະນາປະຈຸບັນ, ສົມທົບກັບຜົນກະທົບຈາກການແຜ່ລະບາດຂອງພະຍາດ COVID-19 ເຮັດໃຫ້ລາຄາອາຫານ ແລະ ພະລັງງານເພີ່ມຂຶ້ນ. ເຖິງວ່າການນໍາໃຊ້ແຫຼ່ງງົບປະມານຈາກການກູ້ຢືມເຂົ້າໃນການລົງທຶນຕ່າງໆ – ລວມທັງການລົງທຶນຮ່ວມລະຫວ່າງພາກລັດ ແລະ ພາກເອກະຊົນ (PPP) – ຊ່ວຍໃຫ້ເສດຖະກິດມີການເຕີບໂຕກໍ່ຕາມ ແຕ່ການເກັບລາຍຮັບກໍ່ຍັງຊັກຊາ ແລະ ບໍ່ທັນພຽງພໍ ສ້າງຄວາມທ້າທາຍໃນການແກ້ໄຂບັນຫາໜີ້ສິນທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນ ແລະ ຈຳກັດຄວາມສາມາດໃນການລົງທຶນໃນການພັດທະນາທຶນມະນຸດ.
ພ້ອມກັນນັ້ນ, ການເຕີບໂຕ ແລະ ການລົງທຶນໃນໄລຍະຜ່ານມາ ສຸມໃສ່ແຕ່ບາງຂະແໜງການ ແລະ ລັດວິສາຫະກິດ (SOE) ຈໍານວນໜຶ່ງເທົ່ານັ້ນ, ແຮງງານຫຼາຍກວ່າ 90% ແມ່ນເຮັດວຽກຢູ່ໃນຂະແໜງການທີ່ມີການຈ້າງງານນອກລະບົບ, ແລະ ການພັດທະນາໃນໄລຍະຜ່ານມາ ອາໄສແຕ່ຂະແໜງຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ເຊິ່ງໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ຄວາມອຸດົມຮັ່ງມີທາງທໍາມະຊາດ: ການປົກຫຸ້ມຂອງປ່າໄມ້ຫຼຸດລົງເກືອບ 23% ນັບແຕ່ປີ 2000 ແລະ ບັນຫາມົນລະພິດທາງອາກາດໃນລະດັບສູງໃນປະຈຸບັນ.
ເພື່ອແກ້ໄຂສິ່ງທ້າທາຍດ້ານການພັດທະນາເຫຼົ່ານີ້, ບົດລາຍງານການທົບທວນຫຼາຍມິຕິ (MDCR) ຂອງ ສປປ ລາວ ສະເໜີວິທີການທີ່ສຸມໃສ່ການພັດທະນາທຶນມະນຸດ ແລະ ການເຕີບໂຕສີຂຽວແບບຍືນຍົງ ແລະ ຂໍ້ສະເໜີແນະທີ່ສໍາຄັນ ດັ່ງນີ້:
- ຫຼຸດຜ່ອນໜີ້ສິນເພື່ອເພີ່ມສະພາບຄ່ອງດ້ານງົບປະມານ ແລະ ປັບປຸງປະສິດທິພາບການໃຊ້ຈ່າຍ, ລວມທັງດໍາເນີນການກວດສອບບັນດາໂຄງການລົງທຶນຮ່ວມລະຫວ່າງພາກລັດ ແລະ ພາກເອກະຊົນ (PPP) ແລະ ລັດວິສາຫະກິດ (SOE) ໃນປະຈຸບັນ, ການປະຕິບັດເງື່ອນໄຂມາດຖານທີ່ເຂັ້ມງວດກ່ຽວກັບການລົງທຶນທີ່ລັດຖະບານຄໍ້າປະກັນໃຫ້, ແລະ ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດການປະຕິຮູບຢ່າງເປັນຮູບປະທໍາໂດຍໄວ ໂດຍສະເພາະບັນດາລັດວິສາຫະກິດທີ່ມີຄວາມສ່ຽງສູງສຸດ.
- ປະຕິຮູບລະບົບອາກອນເພື່ອເພີ່ມລາຍຮັບ ແລະ ຍົກສູງຄວາມສາມາດດ້ານສ່ວຍສາອາກອນ ລວມທັງກໍາຈັດຄວາມບໍ່ສອດຄ່ອງຕ່າງໆ ແລະ ການຫັນປ່ຽນຈາກການລົງທຶນເນັ້ນໃສ່ແຕ່ຜົນກໍາໄລ ໄປສູ່ການລົງທຶນກະຕຸ້ນການຈ່າຍ. ປັບປຸງການດໍາເນີນງານທີ່ສອດຄ່ອງກັບການເກັບອາກອນລະດັບສາກົນ ເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນການຮົ່ວໄຫຼຂອງລາຍຮັບ.
- ປັບປຸງການເຂົ້າເຖິງທີ່ດິນ, ພື້ນຖານໂຄງລ່າງການຂົນສົ່ງ ແລະ ເສີມສ້າງຄວາມສາມາດໃນການແຂ່ງຂັນຂອງຂະແໜງການເງິນ ເພື່ອດຶງດູດການລົງທຶນແບບຍືນຍົງ.
- ເພີ່ມທະວີການລົງທຶນໃນການສຶກສາ, ການຝຶກອົບຮົມທັກສະສີມື, ສາທາລະນະສຸກ ແລະ ການບໍລິການສັງຄົມ.
- ປັບປຸງການເກັບກຳຂໍ້ມູນ ແລະ ຂີດຄວາມສາມາດຂອງສະຖາບັນເພື່ອເຂົ້າເຖິງການເງິນສີຂຽວ ແລະ ວຽກງານການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດ ເຊິ່ງເປັນຂົງເຂດທີ່ ສປປ ລາວ ມີທ່າແຮງທີ່ຍັງບໍ່ໄດ້ນໍາໃຊ້.
- ສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງດ້ານຄວາມສາມາດໃນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ, ປັບປຸງການກໍານົດ ແລະ ແບ່ງຄວາມຮັບຜິດຊອບທີ່ຊັດເຈນ ແລະ ການປັບປຸງປະສານງານລະຫວ່າງຂະແໜງການກ່ຽວຂ້ອງ ແລະ ພາກສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງຂອງການພັດທະນາ.
ໃນໄລຍະຜ່ານມາ, ສູນພັດທະນາ OECD ໄດ້ໃຫ້ການຊ່ວຍເຫຼືອຫຼາຍກວ່າ 28 ປະເທດ ເພື່ອສ້າງMCDR ໃຫ້ເປັນເຄື່ອງມືຫນັບສະຫນູນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດແຜນພັດທະນາແຫ່ງຊາດ ແລະ ຍຸດທະສາດການເງິນຕ່າງໆ. ສໍາລັບ ສປປ ລາວ, MDCR ໄດ້ຊ່ວຍກໍານົດບູລິມະສິດ ການເຂົ້າເຖິງການເງິນທີ່ຍືນຍົງ ແລະ ການເຕີບໂຕສີຂຽວ, ທີ່ມີ ຄວາມສອດຄ່ອງກັບ ແຜນພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ແຫ່ງຊາດ 5 ປີ ຄັ້ງທີ IX ແລະ ຍຸດທະສາດການເງິນ ເພື່ອ ສະຫນັບສະຫນູນການຈັດຕັງປະຕິບັດແຜນການ 5 ປີ ຄັ້ງທີ IX.
MDCR ໄດ້ຮັບການສະຫນັບສະຫນູນຈາກ ສູນພັດທະນາ OECD ແລະ ສະຫະພາບເອີຣົບ. ຈຸດປະສົງ ເພື່ອປະເມີນສະພາບເສດຖະກິດ, ສັງຄົມ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມຂອງ ສປປ ລາວ ແລະ ໃຫ້ຂໍ້ສະເຫນີດ້ານນະໂຍບາຍ ເພື່ອແກ້ໄຂຂໍ້ຈໍາກັດດ້ານການເງິນ ຮັບປະກັນການສະຫນອງທຶນແບບຍືນຍົງ ທີ່ຈໍາເປັນສໍາລັບການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ ແຜນການ 5 ປີ ຄັ້ງທີ IX (2021-2025) ແລະ ຍຸດທະສາດການເງິນ ເພື່ອສະຫນັບສະຫນູນແຜນການ 5 ປີ ຄັ້ງທີ IX ໂດຍລົງເລິກ: 1) ການສ້າງລາຍຮັບງົບປະມານແບບຍືນຍົງ ຄຽງຄູ່ກັບການປັບປຸງນະໂຍບາຍດ້ານອາກອນ ແລະ ການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ສົ່ງເສີມການລົງທຶນ, ແລະ 2) ການເຕີບໂຕສີຂຽວທີ່ເນັ້ນໃສ່ການຄຸ້ມຄອງຊັບພະຍາກອນທໍາ ມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ການຍົກລະດັບຂີດຄວາມສາມາດດ້ານສະຖິຕິສິ່ງແວດລ້ອມ ເພື່ອເຂົ້າເຖິງການ ເງິນສີຂຽວ ແລະ ແຫຼ່ງທຶນຮູບແບບໃຫມ່, ແນໃສ່ຮັບປະກັນການພັດທະນາຕາມທິດຄຸນນະພາບ, ມີຈຸດສຸມ, ສີຂຽວ ແລະ ຍືນຍົງ ຄຽງຄູ່ກັບການກະກຽມຄວາມພ້ອມໃນການຫຼຸດພົ້ນອອກຈາກສະຖານະພາບປະເທດດ້ອຍພັດທະນາ, ການບັນລຸເປົ້າຫມາຍການເຕີບໂຕສີຂຽວ ແລະ ເປົ້າຫມາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ.
ໃນພິທີເປີດ, ທ່ານ ນາງ ພອນວັນ ອຸທະວົງ, ຮອງລັດຖະມົນຕີ ກະຊວງແຜນການ ແລະ ການລົງທຶນ ໄດ້ ເນັ້ນວ່າ: “ບົດລາຍງານ MDCR ມີຄວາມສໍາຄັນໃນການປະກອບສ່ວນຈັດຕັ້ງປະຕິບັດທ້າຍສະໄຫມ ແຜນການ 5 ປີ ຄັ້ງທີ IX ( 2021 – 2025 ) ເຊິ່ງຍັງມີສິ່ງທ້າທາຍ ແລະ ຂໍ້ຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍປະການ ອັນເນື່ອງມາຈາກຜົນກະທົບທີ່ສະສົມຈາກການແຜ່ລະບາດຂອງພະຍາດ COVID-19, ວິກິດການທາງດ້ານເສດຖະກິດ ແລະ ການເງິນໃນຂອບ ເຂດທົ່ວໂລກ ແລະ ຜົນກະທົບຈາກການປ່ຽນແປງດິນຟ້າອາກາດທີ່ນັບມື້ຮ້າຍແຮງ ບວກກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກທາງ ດ້ານເສດຖະກິດການເງິນ ຂອງ ສປປ ລາວ ເຮັດໃຫ້ບາງຫນ້າວຽກມີຄວາມຄືບຫນ້າຊ້າ. ຜົນຂອງການທົບທວນຫຼາຍ ມິຕິຄັ້ງນີ້ ໄດ້ຊ່ວຍໃນການຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ກໍານົດຂໍ້ສະເຫນີດ້ານນະໂຍບາຍຕ່າງໆທີ່ສໍາຄັນ ທີ່ສາມາດຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໄດ້ ເພື່ອເພີ່ມທະວີໂອກາດທາງດ້ານການເງິນ ແລະ ການລົງທຶນແບບຍືນຍົງ ໂດຍສະເພາະໃນຂະແຫນງກະສິກໍາ ແລະ ປ່າໄມ້, ຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດ, ພະລັງງານສະອາດ ແລະ ການທ່ອງທ່ຽວ; ການເພີ່ມປະສິດທິພາບການເກັບລາຍຮັບອາກອນ ແລະ ການດຶງດູດການລົງທຶນພາກເອກະຊົນທີ່ມີຄຸນນະພາບ.
ປັດຈຸບັນ, ກະຊວງ ແຜນການແລະ ການລົງທຶນ ກໍາລັງສົມທົບກັບທຸກພາກສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງກະກຽມການສ້າງ ແຜນພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ ຄັ້ງທີ X ຢ່າງເປັນຂະບວນຟົດຟື້ນ ເພື່ອຮັບປະກັນໃຫ້ແຜນການ 5 ປີ ຄັ້ງຕໍ່ໄປໄດ້ສືບຕໍ່ແກ້ໄຂຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ ເສດຖະກິດ-ການເງິນຢ່າງມີຫມາກຜົນສູງ. ດັ່ງນັ້ນ, ໃນໄລຍະທ້າຍສະໄຫມຂອງແຜນການ 5 ປີ ຄັ້ງທີ IX ນີ້ ຈະໄດ້ສຸມ ແລະ ເລັ່ງທຸກຄວາມພະຍາຍາມ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ຄາດຫມາຍສູ້ຊົນສາມາດບັນລຸໄດ້, ຈຶ່ງຮຽກຮ້ອງມາຍັງທຸກພາກສ່ວນ ສືບຕໍ່ປະກອບສ່ວນຢ່າງຫ້າວຫັນ ແລະ ຕັ້ງຫນ້າ ກໍຄືການຜັນຂະຫຍາຍຜົນ ຂອງການຄົ້ນຄວ້າຄັ້ງນີ້ ເຂົ້າໃນວຽກງານຂອງຕົນຢ່າງມີປະສິດທິພາບ ແລະ ປະສິດທິຜົນສູງ.”