ໃຫ້ຄວາມສໍາຄັນຕໍ່ຄຸນນະພາບອາກາດ, ສະພາບອາກາດ ຜ່ານປະໂຫຍດຂອງການປຸງແຕ່ງອາຫານດ້ວຍອຸປະກອນໄຟຟ້າໃນເຮືອນຄົວທີ່ມີຈໍານວນເພີ່ມຂຶ້ນໃນລາວ.
ວຽງຈັນ, ສປປ ລາວ, ວັນທີ 15 ມິຖຸນາ 2023: ວິທີການປຸງແຕ່ງອາຫານແບບເກົ່າ ທີ່ຍັງບໍ່ໄດ້ຮັບການປັບປຸງ ໂດຍການນໍາໃຊ້ຖ່ານ ແລະ ຊີວະມວນຈາກໄມ້ ໄດ້ກໍ່ໃຫ້ເກີດມົນລະພິດທາງອາກາດໃນຄົວເຮືອນ ທີ່ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ສຸຂະພາບຂອງຜູ້ຄົນ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ, ທັງສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ແມ່ຍິງ ແລະ ເດັກນ້ອຍໃນປະລິມານທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ແລະ ມີສ່ວນເຮັດໃຫ້ມີຜູ້ເສຍຊີວິດຈາກມົນລະພິດໃນຄົວເຮືອນເຖິງ 8,000 ລາຍ ທີ່ມີສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງກັບໂລກໄພໄຂ້ເຈັບໃນລາວແຕ່ລະປີ.
ໃນການຫຼຸດຜ່ອນການສໍາຜັດກັບມົນລະພິດນັ້ນ ສາມາດເຮັດໄດ້ດ້ວຍການປ່ຽນແທນວິທີການປຸງແຕ່ງອາຫານແບບເກົ່າ ໂດຍຫັນມາເລືອກໃຊ້ເຕົາໄຟຟ້າທີ່ພັດທະນາຂຶ້ນໃໝ່ ແລະ ມີລາຄາບໍ່ແພງໃຫ້ຫຼາຍຂຶ້ນ. ການປຸງແຕ່ງອາຫານດ້ວຍເຕົາໄຟຟ້າ ບໍ່ໄດ້ມີສ່ວນເຮັດໃຫ້ລົດຊາດຂອງອາຫານສູນເສຍໄປແຕ່ຢ່າງໃດ ແຕ່ຍັງສາມາດຊ່ວຍຮັກສາຊີວິດ ແລະ ຄວາມເປັນຢູ່ຂອງຜູ້ຄົນໃຫ້ຫຼຸດພົ້ນຈາກຄວາມພິການ ແລະ ການເສຍຊີວິດກ່ອນໄວອັນຄວນ.
ສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ຖືເປັນໜຶ່ງເນື້ອໃນສຳຄັນຂອງກອງປະຊຸມສໍາມະນາ ພາຍໃຕ້ຫົວຂໍ້ “ການກໍານົດບັນດາໂອກາດ ແລະ ສິ່ງທ້າທາຍຕ່າງໆ ໃນການສົ່ງເສີມການປຸງແຕ່ງອາຫານດ້ວຍອຸປະກອນໄຟຟ້າ (e-cooking) ໃນ ສປປ ລາວ” ເຊິ່ງຈັດຂຶ້ນໂດຍອົງການ SNV ປະຈໍາລາວ ໃນວັນອັງຄານ, ວັນທີ 13 ມິຖຸນາ 2023, ໂດຍຜ່ານໂຄງການທີ່ໄດ້ຮັບທຶນຊ່ວຍເຫຼືອຈາກ EnDev. ງານດັ່ງກ່າວຈັດຂຶ້ນພາຍໃຕ້ການສະໜັບສະໜູນຈາກກະຊວງພະລັງງານ ແລະ ບໍ່ແຮ່, ກະຊວງຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ, ແລະ ພາຍໃຕ້ການປະສານງານຂອງສະຫະພັນແມ່ຍິງລາວ ແລະ ສະມາຄົມ ເພື່ອການສະໜັບສະໜູນ ແລະ ປັບປຸງຊົນນະບົດ (ARMI).
ທ່າມກາງຄວາມພະຍາຍາມໃນການສົ່ງເສີມການປ່ຽນແປງວິທີການປຸງແຕ່ງອາຫານໃນລະດັບຄົວເຮືອນ, ກອງປະຊຸມສໍາມະນາໄດ້ມີການຮັບຟັງປະສົບການ ແລະ ຂໍ້ມູນເຊີງເລິກທີ່ໄດ້ແບ່ງປັນຈາກຜູ້ກໍານົດນະໂຍບາຍ ແລະ ຜູ້ຊ່ຽວຊານສາກົນ ທີ່ມາຈາກປະເທດລາວ, ກໍາປູເຈຍ, ເນປານ ແລະ ປະເທດອື່ນໆ ທີ່ເປັນສ່ວນໜຶ່ງໃນຄວາມພະຍາຍາມໃນການລວມເອົາຄູ່ຮ່ວມມືສໍາຄັນເຂົ້າກັນ ແລະ ກໍານົດໂອກາດ ແລະ ອຸປະສັກໃນການເສີມຂະຫຍາຍການຍົກລະດັບການປຸງແຕ່ງອາຫານດ້ວຍອຸປະກອນໄຟຟ້າໃນ ສປປ ລາວ.
ງານດັ່ງກ່າວຈັດຂຶ້ນພາຍໃຕ້ການເປັນປະທານຂອງທ່ານ ປອ. ສີນາວາ ສຸພານຸວົງ, ຮອງລັດຖະມົນຕີກະຊວງພະລັງງານ ແລະ ບໍ່ແຮ່, ທ່ານ ນາງ ແອນນາ ມູ່ຕາ, ຫົວໜ້າອົງການ SNV ປະຈຳລາວ, ມີ ທ່ານ ຈັນໂທ ມີລັດຕະນະແພງ, ຫົວໜ້າກົມສົ່ງເສີມ ແລະ ປະຢັດພະລັງງານ (DEEP), ກະຊວງພະລັງງານ ແລະ ບໍ່ແຮ່ ພ້ອມດ້ວຍ ທ່ານ ແດນ ເຮວເດິນ, ຮອງເອກອັກຄະລັດຖະທູດອົດສະຕາລີປະຈຳລາວ ກໍໄດ້ໃຫ້ກຽດເຂົ້າຮ່ວມ.
ວິທະຍາກອນສໍາຄັນປະກອບມີ ທ່ານ ສຈ. Ed Brown ແລະ ດຣ. Samir Thapa ຈາກໜ່ວຍງານບໍລິການພະລັງງານສະໄໝໃໝ່ (MECS) ທີ່ໄດ້ບັນລະຍາຍທາງອອນລາຍ, ພ້ອມບັນດາຜູ້ວິທະຍາກອນຫຼັກໃນງານ ມີທ່ານ ບຸນທີ ໄຊທອງວັນ, ຮອງຫົວໜ້າພະແນກຫຼຸດຜ່ອນອາຍພິດເຮືອນແກ້ວ, ກະຊວງຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ, ທ່ານ Nawa Raj Dhakal, ຜູ້ອຳນວຍການບໍລິຫານ ສູນສົ່ງເສີມພະລັງງານທາງເລືອກ ຂອງລັດຖະບານເນປານ, ທ່ານ Bastiaan Teune, ທີ່ເປິກສາດ້ານພະລັງງານໃນການປຸງແຕ່ງອາຫານຂອງອົງການ SNV ແລະ ທ່ານ Baburam Paudel, ຫົວໜ້າກຸ່ມພະລັງງານຂອງອົງການ SNV ປະຈໍາລາວ.
ການເສວະນາ ນໍາພາໂດຍທ່ານ Raphael Kim Nguyen ທີ່ເປິກສາດ້ານເຕັກນິກລະດັບໂລກຂອງອົງການ SNV ເຊິ່ງຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມເສວະນາລວມມີ ທ່ານ Verena Johanna Brinkmann, ທີ່ເປິກສາອາວຸໂສດ້ານພະລັງງານ ແລະ ສະພາບອາກາດ ຂອງອົງການພັດທະນາພະລັງງານ (EnDev), ທ່ານ Manorama Sunuwar, ຜູ້ຊ່ຽວຊານດ້ານບົດບາດຍິງຊາຍໃນອະນຸພາກພື້ນ ຂອງອົງການ UNDP ປະຈໍາລາວ, ແລະ ທ່ານ Maurice Andres Rawlins ຜູ້ຊ່ຽວຊານອາວຸໂສດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ຂອງກຸ່ມທະນາຄານໂລກ ທັງເປັນຜູ້ປະສານງານດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ. ເຂົ້າຮ່ວມງານລວມມີ ພິທີກອນ ຄໍາຮູ້ ພັນລຸເດດ, ມີການສະແດງການປຸງແຕ່ງອາຫານໂດຍທີມງານຈາກໂຮງແຮມ ຄຣາວ ພລາຊ່າ ນໍາພາໂດຍເຊຟໃຫຍ່ເຊັ່ນທ່ານ Louis Yu-Ming Poh ພ້ອມມີການສະແດງຈາກກອງລະຄອນຕະຫຼົກ ຄະນະເຂົ້າໜຽວຂອງລາວນໍາອີກ.
ທ່ານ ປອ ສີນາວາ ສຸພານຸວົງ, ຮອງລັດຖະມົນຕີກະຊວງພະລັງງານ ແລະ ບໍ່ແຮ່ ໄດ້ກ່າວໃນພິທີເປີດງານວ່າ: ການສົ່ງເສີມການນໍາໃຊ້ອຸປະກອນໄຟຟ້າ (ເຕົາໄຟຟ້າ) ສໍາລັບການປຸງແຕ່ງອາຫານ ຖືເປັນໂອກາດສໍາຄັນໃນການສົ່ງເສີມການປຸງແຕ່ງອາຫານຢ່າງຊານສະຫຼາດ, ລວມທັງຊ່ວຍຫຼຸດຜ່ອນການຕັດໄມ້ທໍາລາຍປ່າ ແລະ ຫຼຸດຜ່ອນອາຍພິດເຮືອນແກ້ວ ທີ່ເປັນຜົນກໍ່ໃຫ້ເກີດການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບດິນຟ້າອາກາດ ພ້ອມທັງຊ່ວຍແກ້ໄຂປັນຫາມົນລະພິດທາງອາກາດພາຍໃນຄົວເຮືອນນໍາອີກ. ທ່ານຮອງລັດຖະມົນຕີ ສີນາວາ ຍັງໄດ້ຍົກໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມພ້ອມໃຊ້ງານຂອງພະລັງງານທົດແທນ ໃນລາວທີ່ມີເຖິງ 80% ລວມທັງອັດຕາຄ່າໄຟຟ້າພາຍໃນປະເທດ, ເຊິ່ງທ່ານກ່າວວ່າ ມີລາຄາຖືກທີ່ສຸດເປັນອັນດັບສອງ ໃນກຸ່ມສະມາຄົມປະຊາຊາດແຫ່ງອາຊຽນຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ (ASEAN).
ທ່ານ ນາງ ແອນນາ ມູ່ຕາ, ຫົວໜ້າອົງການ SNV ປະຈຳລາວ ກ່າວວ່າ:
“ພວກເຮົາຕ້ອງໄດ້ຊຸກຍູ້ການເຂົ້າເຖິງພະລັງງານສະອາດ ໃນການປຸງແຕ່ງອາຫານສໍາລັບທຸກຄົວເຮືອນໃນລາວ. ພະລັງງານສະອາດໃນການປຸງແຕ່ງອາຫານ ໝາຍເຖິງ ເຊື້ອໄຟທີ່ບໍ່ແມ່ນວັດຖຸແຂງ ເຊັ່ນ ແກ໊ສທໍາມະຊາດ, ເອທານອນ, ຫຼື ເຕັກໂນໂລຢີເຄື່ອງໃຊ້ໄຟຟ້າທີ່ປ່ອຍມົນລະພິດໜ້ອຍລົງ ຫຼື ໄຮ້ມົນລະພິດ. ບັນດາເຕັກໂນໂລຢີເຫຼົ່ານີ້ສາມາດຊ່ວຍຮັກສາຊີວິດ, ທັງປັບປຸງສຸຂະພາບ, ຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ, ສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງແກ່ແມ່ຍິງ, ແລະ ປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ.”
“ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ການເຂົ້າເຖິງພະລັງງານສະອາດ ໃນການປຸງແຕ່ງອາຫານໃນລະດັບສາກົນນັ້ນຍັງເປັນເລື່ອງທີ່ຫຍຸ້ງຍາກພໍສົມຄວນ. ເຊິ່ງຕ້ອງໄດ້ອາໄສຄວາມພະຍາຍາມຮ່ວມກັນຂອງບັນດາຄູ່ຮ່ວມມືທຸກຝ່າຍ ເຊັ່ນ: ພາກລັດ, ພາກເອກະຊົນ, ປະຊາສັງຄົມ, ແລະ ຄູ່ຮ່ວມມືດ້ານການພັດທະນາ. ມີຄວາມຈໍາເປັນຕ້ອງໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການແກ້ໄຂອຸປະສັກທີ່ເປັນຕົວຂັດຂວາງຜູ້ຄົນໃນການເຂົ້າເຖິງເຕັກໂນໂລຢີການປຸງແຕ່ງອາຫານທີ່ສະອາດ ເຊັ່ນ: ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍທີ່ສູງ, ຄວາມຮັບຮູ້ທີ່ຕໍ່າ, ຈໍານວນທີ່ຈໍາກັດ ແລະ ຄວາມມັກທາງວັດທະນະທໍາ. ໃນຂະນະທີ່ພວກເຮົາໄດ້ດໍາເນີນການສໍາຫຼວດກ່ຽວກັບຄວາມທ້າທາຍ ແລະ ໂອກາດໃນການເພີ່ມການເຂົ້າເຖິງການປຸງແຕ່ງອາຫານ ດ້ວຍອຸປະກອນໄຟຟ້າໃນລາວ, ພວກເຮົາມີຄູ່ຮ່ວມມື, ລວມທັງຄວາມຮູ້, ແລະ ຄວາມຊ່ຽວຊານຫຼາຍດ້ານ ໃນການພິຈາລະນາຫົວຂໍ້ອັນສໍາຄັນນີ້.
“ພາຍໃຕ້ຄວາມພະຍາຍາມຮ່ວມກັນຂອງພວກເຮົາ ມີສ່ວນຊ່ວຍສະໜັບສະໜູນເປົ້າໝາຍການພັດທະນາທີ່ຍືນຍົງ (SDGs) ຜ່ານການນໍາສະເໜີ ແລະ ມີອິດທິພົນຕໍ່ໂຄງການທີ່ມີປະສິດທິພາບ ໂດຍແນໃສ່ການຫັນປ່ຽນຂະແໜງພະລັງງານ ເພື່ອໃຫ້ມີຄວາມຍືນຍົງ ແລະ ເທົ່າທຽມກັນຫຼາຍຂຶ້ນສໍາລັບທຸກຄົນ.
ພວກເຮົາເວລາໃດກໍຢຶດໝັ້ນໃນວິໄສທັດຂອງອົງການ SNV ສໍາລັບໂລກ ເຊິ່ງເປັນບ່ອນທີ່ທຸກສັງຄົມ, ທຸກໆຄົນອາໄສຢູ່ຢ່າງມີກຽດສັກສີ ແລະ ມີໂອກາດທີ່ເທົ່າທຽມກັນໃນການເຕີບໃຫຍ່ຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງຍືນຍົງ. ພວກເຮົາຈະຮັບຟັງ, ຮຽນຮູ້, ທ້າທາຍ ແລະ ສ້າງແນວຄິດກ່ຽວກັບການຊຸກຍູ້ການເຂົ້າເຖິງພະລັງງານສະອາດໃນການປຸງແຕ່ງອາຫານໃນ ສປປ ລາວ. ພວກເຮົາຈະຮ່ວມມືກັນ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ພະລັງງານສະອາດໃນການປຸງແຕ່ງອາຫານເກີດຂຶ້ນຈິງສໍາລັບທຸກຄົນໃນລາວ.”
ທ່ານ ສຈ. Brown ແລະ ດຣ. Thapa ກ່າວວ່າ: ໂອກາດໃນລາວປະກອບມີ ພະລັງງານໄຟຟ້າທົດແທນ ແລະ ການຫັນເປັນທັນສະໄໝ, ການມີພ້ອມໃຊ້ງານ ແລະ ຄວາມສາມາດໃນການຈ່າຍສໍາລັບເຕັກໂນໂລຢີໃໝ່ ແລະ ການຫຼຸດຜ່ອນຄ່າໃຊ້ຈ່າຍໂດຍລວມ ໃນຂະນະທີ່ຄວາມທ້າທາຍປະກອບມີ ການນໍາໃຊ້ແກ໊ສທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນ, ພ້ອມຍັງມີຂະໜາດ, ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍລ່ວງໜ້າ ແລະ ຄວາມມັກທາງວັດທະນະທໍາ.
ທ່ານ Rawa Naj ກໍໄດ້ກ່າວເຖິງຄວາມພະຍາຍາມໃນການສົ່ງເສີມການປຸງແຕ່ງອາຫານດ້ວຍອຸປະກອນໄຟຟ້າໃນປະເທດເນປານ ເຊິ່ງມີຄວາມຄ້າຍຄືກັນກັບປະເທດລາວ, ໂດຍທ່ານກ່າວວ່າ: ປະເທດເນປານໄດ້ມຸ່ງເນັ້ນໃສ່ການຈັດຫາອຸປະກອນໄຟຟ້າທີ່ໜ້າເຊື່ອຖືໄດ້ ແລະ ມີລາຄາບໍ່ແພງ ເພື່ອຊົມໃຊ້ໃນລະດັບຄົວເຮືອນ, ພ້ອມທັງຮັບປະກັນການຈັດຫາເຕົາໄຟຟ້າທີ່ຫຼາກຫຼາຍ ແລະ ລາຄາບໍ່ແພງ, ມີການວາງແຜນ ແລະ ວາງມາດຕະການສົ່ງເສີມການຂາຍທີ່ພຽງພໍ ຄຽງຄູ່ກັບການມີສ່ວນຮ່ວມ, ການເສີມສ້າງຄວາມອາດສາມາດ, ການຮັບປະກັນຄຸນນະພາບ ແລະ ເຄືອຂ່າຍບໍລິການ ແລະ ການປຸກລະດົມຊັບພະຍາກອນ ແລະ ການເງິນ.
ໂຄງການ “ຊຸກຍູ້ສົ່ງເສີມຕະຫຼາດເຕົາປຸງແຕ່ງອາຫານທັນສະໄໝທີ່ສະອາດ ໃນອະນຸພາກພື້ນແມ່ນໍ້າຂອງ” ດໍາເນີນການພາຍໃຕ້ການຮ່ວມມືຂອງບັນດາຜູ້ໃຫ້ທຶນຫຼາຍລາຍໃນທົ່ວໂລກ ເປັນຕົ້ນກໍແມ່ນ ອົງການພັດທະນາພະລັງງານ (EnDev). ໂຄງການໄລຍະນີ້, ໄດ້ກໍານົດໃຫ້ເພີ່ມວິທີການປຸງແຕ່ງອາຫານດ້ວຍອຸປະກອນໄຟຟ້າ, ເຊິ່ງເປັນການເພີ່ມຄວາມປອດໄພ ແລະ ຄວາມຍືນຍົງ ແລະ ນໍາສະເໜີດ້ານນະໂຍບາຍ, ກົນລະຍຸດ ແລະ ແຜນງານລະດັບຊາດ ເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ສາມາດບັນລຸການປຸງແຕ່ງອາຫານທີ່ສະອາດ ແລະ ທັນສະໄໝໃນ ສປປ ລາວ ໃນປີ 2030.
ການເຜົາໄໝ້ຂອງເຊື້ອໄຟຈາກການປຸງແຕ່ງອາຫານ ແລະ ການສໍາຜັດກັບຄວັນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ໄດ້ກໍ່ໃຫ້ເກີດປັນຫາສຸຂະພາບອັນຮ້າຍແຮງ ຕໍ່ຜູ້ຄົນຈໍານວນຫຼາຍພັນຄົນໃນລາວ ແລະ ທົ່ວພາກພື້ນແມ່ນໍ້າຂອງໃນແຕ່ລະປີ ເຊິ່ງນໍາໄປສູ່ການເສຍຊີວິດກ່ອນໄວອັນຄວນ ແລະ ສົ່ງຜົນໃຫ້ສຸຂະພາບຊຸດໂຊມລົງ. ຄວາມອັນຕະລາຍຕໍ່ສຸຂະພາບນີ້ ສາມາດຫຼຸດຜ່ອນລົງໄດ້ຫຼາຍສົມຄວນ ດ້ວຍການຫັນມາໃຊ້ເຕົາປຸງແຕ່ງອາຫານທັນສະໄໝທີ່ສະອາດກວ່າ, ທັງປະຢັດພະລັງງານໄດ້ຫຼາຍກວ່າ ແລະ ມີຄວາມປອດໄພສູງກວ່າເຕົາໄຟແບບເກົ່າ.
ໃນປະເທດກໍາປູເຈຍ, ລາວ ແລະ ຫວຽດນາມ, ມີປະຊາກອນ 65 ລ້ານກວ່າຄົນຍັງຄົງປຸງແຕ່ງອາຫານດ້ວຍເຕົາຊີວະມວນແບບເກົ່າ ເຊິ່ງມີສ່ວນເຮັດໃຫ້ຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດໃນທ້ອງຖິ່ນຫຼຸດໜ້ອຍລົງ ແລະ ສ້າງອາຍພິດເຮືອນແກ້ວ ແລະ ຄວັນຈໍານວນຫຼາຍທີ່ສົ່ງຜົນໃຫ້ເກີດມົນລະພິດໃນເຮືອນຄົວ ແລະ ມົນລະພິດທາງອາກາດໃນບໍລິເວນໃກ້ຄຽງ.
ອີງຕາມຂໍ້ມູນຈາກອົງການອະນາໄມໂລກ (WHO) ຮູ້ວ່າ: ແຕ່ລະປີ, ໃນສາມປະເທດພາກພື້ນແມ່ນໍ້າຂອງ ແມ່ນມີຜູ້ເສຍຊີວິດເຖິງ 60,000 ຄົນ ອັນເປັນຜົນມາຈາກການສູດດົມຄວັນຈາກການປຸງແຕ່ງອາຫານ, ຖືວ່າເປັນຕົວເລກທີ່ໃກ້ຄຽງກັບຈໍານວນລວມຂອງຜູ້ເສຍຊີວິດຈາກພະຍາດຖອກທ້ອງ, ລວມທັງໄຂ້ມາເລເຣຍ, HIV/AIDS ແລະ ວັນນະໂລກ.